پست سازمانی چیست؟ سمت و پست سازمانی چه فرقی دارند؟

زمان تقریبی مطالعه: 12 دقیقه

آیا می‌دانید پست سازمانی چیست و چه انواعی دارد؟ برای آشنایی با انواع پست سازمانی و فرق سمت و پست سازمانی با وبلاگ فراگستر همراه باشید.

در هر کسب و کار، انواع پست سازمانی متعددی وجود دارد که بخشی اساسی از عملیات آن هستند. از افراد مجرب تیم مدیریت اجرایی گرفته تا کارکنان سطوح ابتدایی سازمان، هر کدام از این سمت‌ها شامل وظایف خاصی است که به موفقیت شرکت کمک می‌کند. یادگیری در مورد سمت های مختلف در یک کسب و کار می‌تواند به شما کمک کند تا یک مسیر شغلی تعریف شده برای خود یا برای سازمان خود ایجاد کنید. در این مقاله، چندین ردیف سازمانی کلیدی در هر کسب و کار، وظایف آنها و اینکه چگونه به موفقیت یک کسب و کار کمک می‌کنند را بررسی می‌کنیم.

پست سازمانی چیست؟

پست سازمانی، یک جایگاه در سازمان همراه با مجموعه‌ای از مسئولیت‌هاست. هر کسب و کار دارای یک ساختار سازمانی است و این ساختار، انواع مختلف سمت‌ها و وظایف آنها را مشخص می‌کند. سمت های سازمانی به مدیران و ذی‌نفعان اجازه می‌دهد تا عناوین و وظایف خاصی را برای کارکنان مشخص کنند. همچنین به کارفرمایان این امکان را می‌دهد تا بتوانند با تعیین دقیق وظایف هر سمت، آنها را به متخصصانی که واجد شرایط انجام آنها هستند محول کنند. همچنین، زمانی که کارکنان درک روشنی از مسئولیت‌های خود داشته باشند، بهتر می‌توانند به موفقیت شرکت کمک کنند.

پست سازمانی چیست؟

فرق سمت و پست سازمانی چیست؟

سِمَت (به انگلیسی Post) در زبان فارسی معادل عنوان، مقام و منصب است و از این لحاظ با پست سازمانی تفاوتی ندارد. اما سمت و پست سازمانی متفاوت از شغل هستند. شغل به کاری گفته می‌شود که محدوده آن مشخص و تعریف شده است. اما هر پست و سمت سازمانی یک موقعیت کاری و شغلی در یک سازمان محسوب می‌شود. به عنوان مثال مدیریت یک شغل است، اما مدیر منابع انسانی یک سمت و مقام سازمانی است که تصدی آن توسط یک نفر انجام می‌شود.

ردیف سازمانی چیست؟

ردیف سازمانی، ردیف شغلی یا ردیف استخدامی به ردیف‌های طبقه‌بندی شغلی در یک چارت سازمانی گفته می‌شود.

هر کدام از ردیف‌های شغلی در طبقه‌بندی مشاغل در یک سازمان، یک عنوان و تخصص شغلی بوده و محدود به یک نفر نیست. از این لحاظ ردیف شغلی مشابه مفهوم عنوان شغلی است و با پست سازمانی تفاوت دارد. مثلا کارمند منابع انسانی یک ردیف شغلی است اما کارشناس واحد منابع انسانی فراگستر یک پست و جایگاه سازمانی است.

ردیف‌های شغلی بر اساس شرایط و تخصص های شغلی تعیین می‌شوند. به عنوان مثال در سازمان آموزش و پرورش، بر اساس طرح طبقه‌بندی مشاغل معلمان کشور، معلمان به ردیف های زیر تقسیم می گردند: آموزگاران، دبیران راهنمایی یا سه ساله اول دبیرستان، دبیران سه ساله دوم دبیرستان، هنرآموزان، مربیان امور تربیتی، مشاوران آموزشی، مراقبان سلامت و مدیران آموزشی.

 رده سازمانی چیست؟

به منظور تفکیک دقیق پست های سازمانی، عدد صحیحی برای آن‌ها در نظر می‌گیرند، که این عدد صحیح رده سازمانی نام دارد. استفاده از رده سازمانی نوعی طبقه‌بندی پست‌های سازمانی محسوب می‌گردد. در بسیاری از سازمان‌ها، پست‌های شغلی فارغ از رسته و رشته شغلی، با 4 رده سازمانی – از کارمند تا مدیر ارشد – تعریف و طبقه‌بندی می‌شوند.

پست سازمانی ستاره دار (پست ستاره دار) چیست؟

بارها عبارت پست سازمانی ستاره دار را در سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف شنیده‌ایم، اما پست سازمانی ستاره دار چیست؟ در برخی از سازمان ها، درجه یا مراتب شغلی بر اساس مدرک تحصیلی، مهارت و تجربه افراد به آنها واگذار می‌شود و این عوامل مشخص می‌کند که هر فرد چه حقوق و مزایایی خواهد داشت. بنابراین حتی اگر این افراد به هر دلیلی از عنوان شغلی خود کناره‌گیری کنند یا برکنار شوند، همچنان مزایای مربوط به درجه و رتبه سازمانی خود را دریافت می‌نمایند. اما در برخی از سازمان‌ها، این جایگاه سازمانی افراد است که نقش اساسی در تعیین حقوق و مزایای آنها دارد و میزان تجربه و تحصیلات آنها تاثیر کمتری دارد.

در سازمان‌های اخیر اگر فردی به دلیل بیماری و یا بر اساس تقاضای شخصی خود، درخواست تغییر شغل و یا تغییر محل کار دهد، ممکن است از نظر مالی ضرر زیادی کند. مثلاً مدیر یک واحد سازمانی را در نظر بگیرید که به دلیل شرایط جسمی خواهان یک پست سازمانی ساده تر است. اگر قرار باشد مزایا و حقوق وی باقی بماند باید مدیر یک واحد دیگر شده یا یک پست سازمانی بالاتر به او داده شود. در بسیاری از موارد چنین پستی برای این افراد وجود ندارد.

پست یا ردیف‌های ستاره دار موقت، راهکاری است که عموماً در سازمان‎‌های دولتی ایرانی اجرا می‌شود تا مدیران و کارکنانی که برکنار می‌شوند بتوانند از مزایای پست سازمانی قبلی خود استفاده کنند. در این حالت اگر پست مناسب برای آنها وجود نداشته باشد، سازمان موظف است پستی موقت و متناسب با مدرک تحصیلی، تجربه و مهارت‌های آنها را به‌صورت ستاره‌دار ایجاد و تا زمان بازنشستگی این پست در اختیار آنها قرار بگیرد و در نهایت هم حذف گردد.

آیا می‌دانید عبارت با حفظ سمت یعنی چه؟

عبارت با حفظ سمت به معنای این است که فرد مورد نظر، در پست یا سمت سازمانی خود باقی می‌ماند و به مسئولیت‌هایی که دارد رسیدگی می‌کند؛ شایان ذکر است که برخی از افراد در برخی از سازمان‌ها با حفظ سمت، چندین پست و سمت سازمانی را بر عهده دارند.

انواع پست سازمانی چگونه طبقه‌بندی می‌‌شود؟

در بیشتر شرکت‌ها، انواع پست سازمانی به 3 دسته کلی تقسیم می‌شوند. ترتیب سمت های سازمانی عبارتند از:

• سمت‌های ارشد مدیریتی
• سمت‌های مدیریت میانی
• سمت‌های عملیاتی

طبقه‌بندی انواع پست‌های سازمانی

حال بریم هر کدام از این انواع پست های سازمانی را باهم بررسی کنیم.

• سمت های ارشد مدیریتی

سمت‌های ارشد مدیریتی (Executive Management) شامل پست‌های سطح ارشد سازمان است و اغلب شامل یک مدیر ارشد اجرایی است که ریاست کل سازمان یا بخش بزرگی از آن را بر عهده دارد. چنین سمت‌هایی معمولاً به تجربه کاری گسترده همراه با تحصیلات، مهارت‌ها و گواهینامه‌های خاص نیاز دارند.

• سمت های مدیریت میانی

این دسته مربوط به سمت‌های مدیریت میانی (Middle Management) در هر کسب و کار است که شامل مدیران میانی و سوپروایزرهای هر سازمان می‌شود. این متصدیان این سمت ها معمولاً توسط مدیران ارشد تعیین و هدایت می‌شوند.

• سمت های عملیاتی

سمت‌های عملیاتی (Operational Roles) در سازمان، سمت‌هایی هستند که ممکن است مسئولیت‌های آن توسط یک یا چند متخصص بر عهده گرفته شوند. برای مثال یک شرکت می‌تواند تیمی از حسابداران یا دستیاران اداری داشته باشد.

انواع سمت های ارشد مدیریتی کدام است؟

برخی از مهم‌ترین سمت های ارشد مدیریتی در سازمان، عبارتند از:

انواع سمت های ارشد مدیریتی

• مدیر ارشد اجرایی (CEO)

مدیر ارشد اجرایی (مدیرعامل) که به انگلیسی CEO یا Chief Executive Officer خوانده می‌شود، یک ردیف سازمانی است که متصدی آن، مسئول اصلی اتخاذ تصمیمات کلان، جمع‌آوری منابع مورد نیاز شرکت و انجام بهینه‌سازی‌ها و تغییرات عملیاتی و ساختاری است و عملکرد وی مستقیماً بر رشد سازمان تأثیر می‌گذارد. در کسب و کارهای کوچکتر، متصدی این سمت معمولاً مالک کسب و کار است.

• مدیر ارشد عملیات (COO)

مدیر ارشد عملیات (COO یا Chief Operational Officer) بر عملیات‌های جاری و روزانه سازمان نظارت دارد. در سازمان‌های کوچک‌تر، این سمت می‌تواند به مدیر کل واگذار شود. این نوع سمت های ارشد مدیریتی مسئول تضمین اجرای کامل فرآیندها و کارآمدی آنها هستند و اغلب بر واحدهای مختلف سازمان نظارت می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که کارکنان کار خود را به‌درستی و به موقع انجام می‌دهند.

• مدیر ارشد مالی  (CFO)

مدیر ارشد مالی که به انگلیسی CFO یا Chief Financial Officer خوانده می‌شود، مسئول حفظ نقدینگی و تضمین موفقیت مالی یک کسب و کار است. مدیران مالی معمولاً مسئول یافتن سرمایه‌گذاران و فرصت‌های تأمین مالی از خارج سازمان برای رشد کسب‌وکارشان هستند و هزینه‌ها و دارایی‌های شرکت را کنترل می‌کنند. بنابراین این افراد هم بر درآمدها و هم بر هزینه ها نظارت دارند.

انواع سمت های مدیریت میانی کدام است؟

سمت‌های مدیریت میانی نقش مهمی برای اجرای بهینه فرآیندهای سازمانی دارند. از این دسته می‌توان به مدیر بازاریابی، مدیر پروژه، مدیر مالی و مدیر منابع انسانی اشاره کرد.

انواع سمت های مدیریت میانی

• مدیر بازاریابی

یک مدیر بازاریابی (Marketing Manager)، بسته به اندازه شرکت، ممکن است بر کل واحد بازاریابی نظارت کند. در شرکت‌های بزرگ، تیم‌های متعددی در واحد بازاریابی فعالیت می‌کنند و هر کدام مدیر بازاریابی خود را دارند. هر یک از مدیران بازاریابی مستقیماً به مدیر ارشد بازاریابی گزارش می‌دهد. در کسب‌وکارهای کوچک‌تر، مدیر بازاریابی ممکن است تنها سمت ارشد برای هدایت تلاش‌های بازاریابی سازمان باشد.

• مدیر پروژه

مدیران پروژه (Project Managers) بر بسیاری از فرآیندهای برنامه ریزی و توسعه پروژه‌های سازمان نظارت می‌کنند. این متخصصان، پروژه‌ها را پیشنهاد، طراحی، نظارت و اجرا می‌کنند. این ردیف سازمانی ممکن است شامل مسئولیت تجزیه و تحلیل و کاهش خطرات پروژه‌های مختلف نیز باشد و متصدیان آنها معمولاً با سایر مدیران میانی – مانند مدیران بازاریابی و مالی – برای برنامه‌ریزی و توسعه هر یک از جنبه‌های یک پروژه از جمله بودجه، منابع و جدول زمانی همکاری می‌کنند.

• مدیر مالی

مدیران مالی (Finance Managers) معمولاً هزینه‌ها و درآمدها را تجزیه و تحلیل می‌کنند و از این داده‌ها برای تهیه گزارش‌های مالی استفاده می‌کنند. در سازمان‌های کوچک‌تر، این پست سازمانی ممکن است بر چندین جنبه مالی عملیات‌ها و فرآیندهای تجاری سازمان، مانند محاسبه و پیش بینی درآمدهای دریافتی و هزینه‌های شرکت نظارت کند. در کسب و کارهای بزرگتر، مدیر مالی ممکن است مسئول مدیریت حسابداران نیز باشد و برای ایجاد گزارش‌ها و پیش بینی‌های مالی دقیق به کار این متخصصان متکی خواهد بود.

• مدیر منابع انسانی

مدیران منابع انسانی، در سازمان های بزرگ بر تیم‌های بزرگ واحد منابع انسانی نظارت می‌کنند و در سازمان‌های کوچک‌تر، ممکن است تنها مسئول چند عضو واحد منابع انسانی باشند. این سمت سازمانی برای موفقیت در فعالیت‌های سازمان بسیار اهمیت دارد، زیرا مسئول مصاحبه، استخدام و جذب کارکنان جدید هستند. مدیران منابع انسانی معمولاً با مدیران ارشد سازمان در ارتباط بوده و با آنها مشورت می‌کنند تا برنامه‌های استراتژیک سازمان را آغاز کرده و به عنوان رابطی بین مدیریت کلان سازمان و کارکنان شرکت عمل کنند.

انواع سمت های عملیاتی در سازمان کدام است؟

سمت های عملیاتی یکی از انواع پست سازمانی است که برای اجرای روزمره فرآیندهای هر سازمانی ضرورت دارند و شامل عناوینی مانند: تحلیلگر تجاری، حسابدار، نماینده فروش، نماینده واحد خدمات مشتریان، دستیار اداری و… می‌شود.

انواع سمت های عملیاتی

• تحلیلگر کسب و کار

تحلیلگران کسب و کار (Business Analysts)، مسئول ارزیابی رشد و توسعه هر سازمان هستند و بسیاری از شرکت‌ها از آنها استفاده می‌کنند. متصدیان این سمت روندهای بازار را تجزیه و تحلیل، درآمدهای آتی را پیش‌بینی و برنامه‌هایی را ایجاد می‌کنند که به کسب و کارها کمک می‌کند سودآوری، دوام محصول و موفقیت کلی عملیات‌های خود را ارزیابی کنند.

• حسابدار

یک حسابدار (Accountant) بر معاملات روزانه شرکت‌ها از جمله معاملات فروش، پرداخت هزینه‌ها و گزارش‌های مالیاتی نظارت می‌کند. حسابداران در سازمان‌های کوچک‌تر ممکن است مسئولیت‌هایی داشته باشند که مدیران مالی یا مدیران ارشد مالی در سازمان‌های تجاری بزرگ بر عهده دارند.

• نماینده فروش

نمایندگان فروش (Sales Representatives) با مشتریان ارتباط برقرار می‌کنند تا محصولات یا خدمات کسب و کار خود را بفروشند. تیم‌های فروش موفق، از ارتباطات موثر و مهارت‌های بین فردی برای ایجاد روابط با مشتریان شرکت و ایجاد حس وفاداری در آنها خود استفاده می‌کنند که مستقیماً بر درآمد کسب و کار تأثیر می‌گذارد.

• نماینده خدمات مشتریان

نمایندگان واحد خدمات مشتریان (Customer Service Representative)، به مشتریان سازمان در حل مشکلات آنها، رسیدگی به بازگرداندن محصولات معیوب و بازپرداخت مبالغ پرداخت شده در مواردی که مشتریان راضی نیستند، کمک می‌کنند. این سمت‌های عملیاتی برای خوشنامی یک شرکت و تقویت روابط طولانی مدت آنها با مشتریان ضروری است.

• دستیار اداری

دستیار اداری (Administrative Assistant) یا مسئول پذیرش یکی از رایج‌ترین انواع پست سازمانی است که به عنوان اولین نقطه تماس برای بازدیدکنندگان و مشتریانی که وارد محیط کسب و کار می‌شوند عمل می‌کند. متصدیان این سمت ممکن است بسیاری از کارهای ضروری در سازمان مانند مدیریت خطوط تلفن، برقراری ارتباط بین مشتریان و شرکای تجاری و سازماندهی برنامه‌های کارکنان را انجام دهند. آنها حتی ممکن است مسئولیت ورود داده‌ها برای به روز نگه داشتن اسناد شرکت را بر عهده داشته باشند.

کلام آخر

در این مقاله خواندید که پست سازمانی چیست و با مهم‌ترین انواع پست سازمانی و فرق سمت و پست سازمانی نیز آشنا شدید. انتخاب افراد مناسب برای این سمت‌ها نقش مهمی در موفقیت سازمان شما دارد. بنابراین، هنگامی که برای توسعه کسب و کار خود برنامه ریزی می‌کنید، باید به طور جدی در مورد اینکه چه کسانی باید پست های کلیدی را پر کنند فکر کنید. بهترین معیارها برای انتخاب متصدیان هر سمت، داشتن مهارت‌ها و آموزش‌های لازم و سابقه کاری مرتبط با آن سمت است که بتواند توانمندی‌های متقاضی را اثبات کند. بنابراین انتخاب اعضای سازمان یک فرآیند است و همراه با رشد سازمان شما، نیروهای انسانی آن نیز تکامل پیدا می‌کنند.

سوالات متداول مشتریان

سمت شغلی چیست؟

پست سازمانی، جایگاه‌هایی همراه با مجموعه‌ای از مسئولیت‌ها هستند. هر کسب و کار دارای انواع مختلفی از این پست‌هاست و هر کدام وظایف مشخصی دارند. این پست‌ها به مدیران اجازه می‌دهد تا عناوین و وظایف خاصی را برای هر یک از کارکنان مشخص کنند و بتوانند متخصصانی را که واجد شرایط انجام آنها هستند استخدام کنند.

تفاوت سمت و پست سازمانی چیست؟

سِمَت (به انگلیسی Post) معادل عنوان، مقام و منصب است و با پست سازمانی تفاوتی ندارد. اما سمت و پست سازمانی متفاوت از شغل هستند. شغل به کاری گفته می‌شود که محدوده آن مشخص و تعریف شده است. اما پست سازمانی یک موقعیت کاری و شغلی محسوب می‌شود. به عنوان مثال مدیریت یک شغل است، اما مدیر منابع انسانی یک سمت سازمانی است.

انواع پست های سازمانی کدام است؟

در بیشتر شرکت‌ها، انواع پست سازمانی به 3 دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از: سمت‌های ارشد مدیریتی (مثل مدیر ارشد اجرایی، مدیر ارشد عملیات و مدیر ارشد مالی)، سمت‌های مدیریت میانی (مثل مدیر بازاریابی، مدیر پروژه، مدیر مالی و مدیر بازاریابی) و سمت‌های عملیاتی (مثل حسابدار، تحلیلگر و نماینده فروش).